Vrije advocaatkeuze bij UWV-procedure

10 mei 2016  door Jordi Niggelie

Op basis van een recente uitspraak van het Europese Hof van Justitie kan geconcludeerd worden dat een werknemer met een rechtsbijstandverzekering ook recht heeft op een vrije advocaatkeuze als de werknemer geconfronteerd wordt met een ontslagprocedure via het UWV. Als verzekerde bent u bij een ontslaprocedure via het UWV dus niet (langer) gebonden aan een jurist of advocaat die u door de verzekeraar krijgt toegewezen.

Volgens de Europese Richtlijn heeft een rechtsbijstandverzekerde recht op een vrije advocaatkeuze als de belangen van de verzekerde in een gerechtelijke of administratieve procedure verdedigd moeten worden. Naar aanleiding van deze richtlijn heeft het Europese Hof van Justitie op 7 november 2013 al geoordeeld dat werknemers met een rechtsbijstandverzekering het recht hebben om op kosten van hun rechtsbijstandverzekeraar zelf een (externe) advocaat te kiezen als zij geconfronteerd worden met een ontslagprocedure via de rechter.

Sinds de uitspraak uit 2013 is het onduidelijk of de vrije advocaatkeuze ook geldt voor een werknemer die geconfronteerd wordt met een ontslagprocedure via het UWV. De meningen daarover verschillen. Rechtsbijstandverzekeraars stellen zich doorgaans op het standpunt dat verzekerde werknemers in het geval van een UWV-procedure niet vrij zijn een (externe) advocaat te kiezen omdat een UWV-procedure niet gekwalificeerd kan worden als een ‘gerechtelijke of administratieve procedure’. De Europese rechter heeft nu een einde gemaakt aan de onduidelijkheid in een zaak die zich afspeelde tussen een werknemer en diens rechtsbijstandverzekeraar (DAS rechtsbijstand).

Werknemer verzoekt om vergoeding kosten door rechtsbijstandverzekeraar

In deze zaak heeft de werkgever het UWV verzocht toestemming te verlenen om de arbeidsovereenkomst met de werknemer te beëindigen wegens bedrijfseconomische redenen. De werknemer werd dus geconfronteerd met een UWV-procedure en heeft zich gewend tot een advocaat naar keuze. Omdat de werknemer zichzelf ook verzekerd had voor rechtsbijstand bij de DAS rechtsbijstand, heeft de werknemer zijn rechtsbijstandverzekeraar verzocht om de kosten voor zijn zelf gekozen (externe) advocaat in de UWV-procedure te dekken.

DAS rechtsbijstand stelde zich tegenover de werknemer echter op het standpunt dat de UWV-procedure geen ‘gerechtelijke of administratieve procedure’ is. Om die reden zou de werknemer geen recht hebben op een vrije advocaatkeuze en werden de kosten ook niet vergoed door de rechtsbijstandverzekeraar.

Omdat de werknemer zich niet kon vinden in het standpunt van zijn rechtsbijstandverzekeraar, heeft hij zich vervolgens tot de rechtbank Amsterdam gewend met het verzoek om DAS rechtsbijstand te veroordelen om alsnog zijn advocaatkosten en proceskosten te betalen. De rechtbank heeft deze vraag voorgelegd aan de Hoge Raad waarna de Hoge Raad een prejudiciële vraag heeft gesteld aan het Europese Hof van Justitie. Het gaat dan in het bijzonder om de vraag of een UWV-procedure wel of niet moet worden aangemerkt als ‘administratieve procedure’ zoals genoemd in de Europese Richtlijn.

Europese Hof van Justitie: Ook vrije advocaatkeuze bij UWV-procedure

Het Europese Hof van Justitie overweegt dat het recht op de vrije advocaatkeuze tot doel heeft de belangen van de verzekerde werknemer ruime bescherming te bieden. In dit geval kan volgens het Hof niet worden betwist dat de rechten van de werknemer door het besluit van het UWV worden geraakt en dat zijn belangen als verzekerde bescherming behoeven in het kader van de UWV-procedure. Het Hof komt tot de conclusie dat het begrip ‘administratieve procedure’ zoals opgenomen in de Europese richtlijn mede omvat een procedure die ertoe leidt dat een bestuursorgaan (lees: het UWV) de werkgever een vergunning verleent om de werknemer te ontslaan.

Volgens het Hof van Justitie dient een UWV-ontslagprocedure dus aangemerkt te worden als ‘administratieve procedure’ en volgens de Europese Richtlijn bestaat er recht op een vrije advocaatkeuze bij een dergelijke ‘administratieve procedure’. Kortom, een werknemer die zichzelf verzekerd heeft voor rechtsbijstand heeft niet alleen recht op een vrije advocaatkeuze bij een ontslagprocedure via de rechter, maar vanaf nu ook bij een ontslagprocedure via het UWV. In beide gevallen bestaat het recht om zelf een (externe) advocaat te kiezen op kosten van de rechtsbijstandverzekeraar.

Wordt u als werknemer zelf geconfronteerd met een ontslagprocedure via de rechter of via het UWV? Onze arbeidsrechtspecialisten helpen u graag.