Soms toch ontslagvergunning nodig bij ontslag ZZP’er

13 april 2012  door Maarten van Gelderen

Slechts weinig werkgevers zijn op de hoogte van het feit dat een samenwerking met een ZZP'er in bepaalde gevallen niet beëindigd kan worden zonder dat de ‘werkgever' beschikt over een ontslagvergunning van het UWV Werkbedrijf.

Uit een uitspraak van de kantonrechter in Rotterdam blijkt dat een inschattingsfout op dit punt voor de werkgever/opdrachtgever tot gevolg kan hebben dat hij nog maandenlang verplicht is om het overeengekomen honorarium door te blijven betalen.

Culinair journaliste krijgt op factuurbasis betaald

In deze zaak ging het om een culinair journaliste die in de afgelopen 20 jaar maandelijks een aantal recepten schreef voor een kookrubriek in het NRC Handelsblad. Partijen waren geen (schriftelijke) arbeidsovereenkomst aangegaan en de journaliste kreeg op basis van facturen achteraf per geschreven recept betaald.

Op een bepaald moment heeft NRC de samenwerking met de journaliste opgezegd zonder te beschikken over een ontslagvergunning van het UWV Werkbedrijf. Volgens NRC was dit ook niet nodig omdat er geen sprake was van een arbeidsovereenkomst en de journaliste ook niet verplicht was om de werkzaamheden persoonlijk uit te voeren. Verder beriep NRC zich op het feit dat er tussen haar en de journaliste geen gezagsverhouding bestond.

Geen arbeidsovereenkomst, maar wel een arbeidsverhouding?

De journaliste startte bij de rechtbank in Rotterdam een kort geding en claimde doorbetaling van haar maandelijkse honorarium. Zij voerde aan dat zelfs als er geen sprake zou zijn van een arbeidsovereenkomst NRC nog steeds een ontslagvergunning had moeten aanvragen omdat de regels die betrekking hebben op de ontslagvergunning niet alleen van toepassing zijn op arbeidsovereenkomsten maar ook op arbeidsverhoudingen in ruimere zin.

In feite beriep de journaliste zich op een specifieke bepaling van het Buitengewoon Besluit Arbeidsverhoudingen 1945 (BBA). Dit besluit regelt onder meer in welke gevallen een werkgever verplicht is om een ontslagvergunning aan te vragen voorafgaand aan de opzegging van ‘een arbeidsverhouding’. Het begrip arbeidsverhouding is volgens de wettelijke definitie in het BBA ruimer dan het begrip ‘arbeidsovereenkomst’. Volgens het BBA moet ook een ontslagvergunning worden aangevraagd als het gaat om een ZZP’er die zijn arbeid persoonlijk verricht voor de opdrachtgever, tenzij:

• de ZZP’er zijn werkzaamheden in de regel voor meer dan twee anderen verricht, of
• de ZZP’er zich door meer dan twee anderen (niet zijnde zijn partner of inwonende kinderen) laat bijstaan, of
• de werkzaamheden voor de ZZP’er slechts van bijkomstige aard zijn

De rechter in Rotterdam kwam tot de conclusie dat de journaliste wel degelijk verplicht was om de werkzaamheden persoonlijk te verrichten. Er was weliswaar sprake van een vervangingsmogelijkheid, maar die bestond uit een door NRC vastgestelde pool van vier personen.

Ook oordeelde de rechter dat er geen sprake was van een van de hierboven genoemde drie uitzonderingen. De conclusie was dan ook dat de opzegging van NRC vernietigbaar was vanwege het ontbreken van een ontslagvergunning. NRC werd veroordeeld om het maandelijkse honorarium van de ZZP’er door te betalen totdat de samenwerking alsnog op correcte wijze beëindigd zou worden.

UWV Werkbedrijf wijst ontslagaanvraag af

Daarop spoedde NRC zich alsnog naar het UWV Werkbedrijf en diende zij een ontslagaanvraag in op bedrijfseconomische gronden. Deze aanvraag werd echter afgewezen omdat NRC de bedrijfseconomische noodzaak van het ontslag onvoldoende inzichtelijk kon maken. Ook gaf NRC geen inzicht in het gebruik van het afspiegelingsbeginsel.

Deze zaak laat zien dat ZZP’er soms ook een beroep kunnen doen op de ontslagbescherming van het BBA. Een eventuele VAR-verklaring doet hier niets aan af. Deze verklaring zegt alleen iets over de vraag of de opdrachtgever verplicht is loonheffing af te dragen over het honorarium van de ZZP’er.

Als u opdrachtgever bent of ZZP’er en u twijfelt of er in uw situatie ook sprake is van een persoonlijke arbeidsverhouding waarop de regels van het BBA van toepassing zijn, kunt u vrijblijvend contact opnemen met een van onze arbeidsrechtadvocaten via de Ontslaglijn.

Bron: JAR 2009/140 en JAR 2012/77