Pensioenontslag: eindigt een arbeidsovereenkomst automatisch bij 65 jaar?

20 september 2010  door Redactie Ontslag.nl

Deze vraag is de afgelopen jaren regelmatig aan de rechter voorgelegd. In 1995 nam de Hoge Raad in een uitspraak tot uitgangspunt dat een arbeidsovereenkomst in het algemeen van rechtswege eindigt bij het bereiken van de 65-jarige leeftijd. Voor deze beëindiging zou dus geen ontslagprocedure op opzegging nodig zijn.

Hiermee leek bovenstaande vraag te zijn beantwoord. De laatste tijd staat deze kwestie echter weer vol ter discussie. Vrijwel alle politieke partijen zijn van oordeel dat werknemers juist ook na de 65-jarige door moeten werken. Hoe is dit te verenigen met een juridisch standpunt waardoor een 65-jarige werknemer in feite per direct zonder werk komt te zitten?

Er zijn in de laatste tijd dan ook (lagere) rechters geweest die tot een ander oordeel komen dat de uitspraak van de Hoge Raad uit 1995.

Contract voor onbepaalde tijd eindigt niet van rechtswege

Als we kijken naar de literatuur zien we dat de kwestie vanuit twee verschillende invalshoeken wordt benaderd. Ten eerste bestaat er de opvatting dat een arbeidscontract voor onbepaalde tijd niet automatisch kan eindigen bij het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd.

Dit zou in strijd zijn met de grondslag van het arbeidsovereenkomstenrecht. Er is volgens deze stroming een rechtshandeling nodig die een contract voor onbepaalde tijd doet eindigen. Dit betekent dat voorafgaande opzegging door de werkgever, ontbinding door de rechter of een beëindiging met wederzijds goedvinden noodzakelijk wordt geacht.

Contract eindigt van rechtswege

Een andere opvatting is dat de arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd wel degelijk van rechtswege kan eindigen. Volgens deze stroming zou de wet wel degelijk een grondslag bieden voor automatisch pensioenontslag.

De wet zegt namelijk dat een arbeidsovereenkomst van rechtswege eindigt wanneer de tijd is verstrekken door ‘overeenkomst, wet of gebruik’. De overeenkomst of het gebruik zou het automatisch pensioenontslag mogelijk maken. Dit brengt met zich mee dat een arbeidsovereenkomst volgens deze lezing ook kan eindigen als hierover geen afspraken zijn gemaakt in de arbeidsovereenkomst. Er wordt dan uitgegaan van ‘een gebruik’ dat het contract bij 65e jarige leeftijd eindigt.

Automatisch einde op grond van CAO of arbeidscontract

Ook zou de arbeidsovereenkomst van rechtswege kunnen eindigen bij het bereiken van 65-jarige leeftijd, in het geval de werkgever deze regel heeft opgenomen in het contract of in de CAO. De praktijk laat zien dat veel rechters een einde van rechtswege, op grond van de arbeidsovereenkomst of het gebruik, veelvuldig accepteren.

Toch kan de werkgever geen absolute zekerheid aan deze rechtspraak ontlenen, aangezien er blijkbaar ook nog rechters zijn die zich bij de eerste opvatting aansluiten.

Zo kwamen in de afgelopen jaren kantonrechters uit Utrecht, Amsterdam en Delft in verschillende zaken tot het oordeel dat een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd niet van rechtswege kan eindigen op grond van het enkele feit dat de werknemer de pensioengerechtigde leeftijd bereikt heeft.

De kantonrechter uit Delft gaf aan dat er geen er geen sprake meer kan zijn van zogenaamd ‘gewoonterecht’. Op grond hiervan kwam hij tot de conclusie dat de werkgever geen opzeggingshandeling had verricht en de arbeidsovereenkomst om deze reden nog gewoon bestond en moest worden gerespecteerd.

Pensioenontslag niet meer vanzelfsprekend

Hoewel veel rechters op dit moment (nog) zullen aannemen dat de arbeidsovereenkomst van een werknemer bij het bereiken van de 65-jarige leeftijd automatisch eindigt, is dat geen vanzelfsprekendheid meer. Het valt niet uit te sluiten dat steeds meer rechters hier anders over zullen gaan denken.

Voor een werkgever die op dit punt geen risico’s wil lopen is het verstandig om voorafgaand aan het moment waarop de werknemer de pensioenleeftijd bereikt via het UWV Werkbedrijf of de kantonrechter ontslag aan te vragen.