Kan een OR-lid ontslagen worden?

1 april 2008  door Redactie Ontslag.nl

Bij een aantal werkgevers bestaat de indruk dat werknemers, die lid zijn van een ondernemingsraad (OR) of een personeelsvertegenwoordiging (PV), niet kunnen worden ontslagen. Ook deze werknemers gaan hier veelal vanuit en rekenen erop dat zij volledig beschermd zijn tegen ontslag. Is dit juist?

Opzegverboden

Een werkgever kan de arbeidsovereenkomst met een werknemer, die lid is van een OR of een PV, in beginsel niet opzeggen. Er is sprake van een zogenaamd opzegverbod. Een werkgever kan, zonder voorafgaande toestemming van de kantonrechter, in beginsel ook de arbeidsovereenkomst niet opzeggen met een werknemer die geplaatst is op een kandidatenlijst voor een OR dan wel een PV of een werknemer die korter dan twee jaar geleden hiervan lid is geweest. De kantonrechter verleent deze toestemming slechts indien de werkgever aannemelijk heeft gemaakt dat de opzegging geen verband houdt met het feit dat de werknemer geplaatst is op een kandidatenlijst voor een OR dan wel een PV of het feit dat de werknemer hiervan korter dan twee jaar geleden lid is geweest.

Uitzonderingen

Het hierboven genoemde opzegverbod geldt niet als er sprake is van een opzegging gedurende de proeftijd of wegens een dringende reden (zoals in geval van een ontslag op staande voet). Ook zijn de beperkingen niet van toepassing indien de werknemer schriftelijk met de opzegging instemt (denk aan een beëindiging met wederzijds goedvinden) of indien de opzegging geschiedt wegens de beëindiging van de werkzaamheden van de onderneming of van het onderdeel van de onderneming, waarin de werknemer uitsluitend of in hoofdzaak werkzaam is.

Consequentie

Als de werkgever in strijd met voornoemde beperkingen – dus zonder voorafgaande toestemming van de kantonrechter – toch de arbeidsovereenkomst met een werknemer opzegt, kan de werknemer deze opzegging ongedaan maken. De werknemer kan in dat geval gedurende twee maanden na de opzegging van de arbeidsovereenkomst een beroep doen op de vernietigingsgrond en zich op het standpunt stellen dat het dienstverband – na de opzegtermijn – gewoon doorloopt. De werkgever is dan verplicht om het loon aan de werknemer door te blijven betalen.

Ontbindingsverzoek

Maar voor alle duidelijkheid: het opzeggen van een arbeidsovereenkomst volgt op een geslaagde CWI-procedure. Er staat voor de werkgever natuurlijk nog een andere ontslagroute open, namelijk de ontbindingsprocedure bij de kantonrechter. Kantonrechters zijn niet gebonden aan opzegverboden. De werkgever kan ervoor kiezen om, in plaats van een ontslagverzoek bij de CWI in te dienen, een vergelijkbaar verzoek aan de kantonrechter voor te leggen.

Als de kantonrechter vaststelt dat de grondslag van dit ontbindingsverzoek (dus de reden waarom de werkgever het dienstverband met de werknemer wil beëindigen) geen verband houdt met het feit dat de werknemer lid is (geweest) of geplaatst is op een kandidatenlijst van een OR of een PV (maar bijvoorbeeld met een reorganisatie, ten gevolge waarvan de functie van de werknemer is komen te vervallen, of met disfunctioneren van de werknemer), dan zal de kantonrechter gewoon tot ontbinding over kunnen gaan.

Een werknemer heeft dus niet altijd voordeel van het feit dat hij lid is (geweest) of geplaatst is op een kandidatenlijst van een OR of een PV, maar dat is ook niet de bedoeling van de wetgever. De wetgever heeft alleen beoogd ontslag vanwege het OR-lidmaatschap te voorkomen; niet dat een OR-lid in een betere positie wordt gebracht dan zijn collega’s.

Praktijkvoorbeeld

Wanneer de kantonrechter echter vaststelt dat de grondslag van het ontbindingsverzoek wel verband houdt met het feit dat de werknemer lid is (geweest) of geplaatst is op een kandidatenlijst van een OR of een PV, dan kan de kantonrechter dit verzoek afwijzen. Zie bijvoorbeeld onderstaande kwestie die speelde bij de kantonrechter te Bergen op Zoom.

Een werknemer is sinds 10 jaar bij een werkgever in dienst en is sinds oktober 1997 lid van de OR, waarvan hij sinds 1998 vice-voorzitter is. In het FNV Magazine van mei 2001 is een artikel gepubliceerd waarin melding wordt gemaakt van uitspraken van de werknemer over uitkeringen en bedragen die in de afgelopen jaren aan aandeelhouders zouden zijn gedaan, over de aanstelling van een interim-manager, het afstoten van verliesgevende dochters en over de omgang van de werkgever met het personeel. Naar aanleiding van het artikel heeft de werkgever de werknemer geschorst en vervolgens op staande voet ontslagen. De werknemer heeft de nietigheid van het ontslag ingeroepen en vordert doorbetaling van loon en tewerkstelling. De werkgever verzoekt voorwaardelijk ontbinding van de arbeidsovereenkomst.

Oordeel kantonrechter

De kantonrechter overweegt dat een kritische houding en opstelling van een OR-lid en het leveren van kritiek, ook als deze niet altijd op waarheid berust, niet ongeoorloofd is. De vrijheid die een OR-lid in dit opzicht heeft wordt volgens de kantonrechter echter begrensd door normen van goed werknemerschap en de geheimhoudingsplicht van OR-leden. In onderhavig geval is gebleken dat de werknemer informatie naar buiten heeft gebracht welke afkomstig is uit een jaarverslag dat aan OR-leden is verstrekt, maar niet openbaar toegankelijk was.

Daarmee heeft de werknemer volgens de kantonrechter zijn geheimhoudingsplicht als OR-lid geschonden. Zijn handelwijze levert volgens de kantonrechter echter geen reden op voor een ontslag op staande voet, nu de vertrouwelijke informatie met name is beperkt tot de uitlating over aan aandeelhouders betaalde uitkeringen en bedragen, deze gegevens ook voor andere personeelsleden dan OR-leden waren in te zien en niet is gesteld of gebleken dat de werknemer zich vaker aan vergelijkbare handelingen schuldig heeft gemaakt. Verder moeten de gepubliceerde uitlatingen volgens de kantonrechter in de context van de lopende CAO-onderhandelingen worden geplaatst en is niet gebleken dat de werknemer heeft bedoeld de werkgever in diskrediet te brengen. Een en ander brengt volgens de kantonrechter mee dat er geen reden is voor ontslag. De kantonrechter heeft het ontbindingsverzoek van de werkgever afgewezen.

Conclusie

Een werknemer die lid is (geweest) van of geplaatst is op een kandidatenlijst van een OR of een PV kan in veel gevallen dus wel worden ontslagen. Ontslagbescherming van een OR-lid geldt dus in feite enkel waar het gaat om een ontslag vanwege dit lidmaatschap.