Rechters verwachten meer rechtszaken door nieuwe ontslagregels

9 september 2013  door Maarten van Gelderen

Rechters in Nederland zijn positief over het wetsvoorstel dat het ontslagrecht ingrijpend moet veranderen, maar om heel andere redenen dan het kabinet. Dit kabinet spreekt namelijk van een vereenvoudiging van het ontslagrecht, terwijl rechters juist complexe regels en extra procedures zien ontstaan.

Het positieve advies van de rechters is hoofdzakelijk gebaseerd op het feit dat de ongelijke behandeling tussen werknemers die via het UWV Werkbedrijf (geen ontslagvergoeding) en werknemers die via de kantonrechter worden ontslagen (vaak wel een ontslagvergoeding) zal verdwijnen. Ook het feit dat er hoger beroep mogelijk is in het nieuwe ontslagstelsel stemt de rechters tevreden. Tot slot zal ook de omstandigheid dat kantonrechters in het nieuwe ontslagsysteem een belangrijke rol blijven spelen van invloed zijn geweest op het oordeel van de rechters.

Maar wie het advies van deze rechters nauwkeurig leest moet vaststellen dat zij – in tegenstelling tot het kabinet – juist meer procedures en lastige discussies verwachten door de nieuwe ontslagregels. Enkele passages uit het advies:

‘Het bezwaar van het opnemen van de uitvoerige ontslagcriteria is dat dit het ontslagrecht extra ingewikkeld maakt, waar juist vereenvoudiging van het ontslagrecht wordt nagestreefd.’

En verderop:

‘Op basis van de eerder in dit advies gegeven analyses en argumenten, verwacht de Raad dat het huidige relatief kleine aantal zaken rond het ontslag, waarbij partijen het niet met elkaar eens zijn, niet zal afnemen, maar eerder zal toenemen.’

Verder wijzen de rechters op allerlei bepalingen in het concept-wetsvoorstel die voor meerderlei uitleg vatbaar zijn waardoor de uitkomst van een ontslagprocedure in de toekomst mogelijk juist minder in plaats van meer voorspelbaar wordt. Het valt te hopen dat het kabinet het concept-wetsvoorstel ‘repareert’ en rekening houdt met de aanbevelingen van de rechters voordat het wetsvoorstel definitief wordt ingediend bij de Tweede Kamer.

Complexe regels rondom ‘transitievergoeding’
Een van de grootste inhoudelijke kritiekpunten van de rechters heeft betrekking op een essentieel onderdeel van het ontslagrecht, namelijk de ontslagvergoeding of in de terminologie van het nieuwe ontslagrecht, de transitievergoeding. De rechters constateren dat het nieuwe ontslagrecht een flink aantal vergoedingen kent waardoor de vraag of een werknemer recht heeft op een vergoeding en zo ja welke, in het nieuwe systeem niet eenvoudig te beantwoorden is.

Dat zit zo. Volgens de nieuwe ontslagregels heeft iedere werknemer die niet uit zichzelf vertrekt recht op een transitievergoeding. Deze vergoeding bedraagt 1/3 maandsalaris per dienstjaar bij een dienstverband tot 10 jaar en een 1/2 maandsalaris per dienstjaar voor ieder jaar dat het dienstverband langer heeft geduurd dan 10 jaar. Deze vergoeding kent een maximum van € 75.000 euro, maar dit maximum wordt verhoogd tot een jaarsalaris voor werknemers die meer verdienen dan € 75.000 euro per jaar.

Maar het bedrag dat de werkgever moet betalen in het kader van deze transitievergoeding kan worden verminderd (of zelfs op 0 worden gesteld) als de betaling tot gevolg zou hebben dat de continuïteit van het bedrijf in gevaar zou komen. Ook hoeft de werkgever deze vergoeding niet te betalen wanneer betaling tot gevolg zou hebben dat een groter aantal ontslagen nodig is onder de voorwaarde dat de werkgever ten opzichte van de betrokken werknemers aan zijn verplichtingen als goed werkgever met betrekking tot employability en duurzame inzetbaarheid heeft voldaan. Bent u daar nog?

Los van het bovenstaande mag de werkgever de ‘inspanningen met betrekking tot employability en Van-Werk-Naar-Werk’ in mindering brengen op de door hem te betalen transitievergoeding. Dan is er vervolgens nog een overgangsregeling voor werknemers met een dienstverband van tien jaar of langer die op 1 januari 2016 50 jaar of ouder zijn. Om te voorkomen dat u bij het lezen van dit artikel in slaap sukkelt, zal ik u de details van deze overgangsregeling besparen, maar neemt u van mij aan dat ook deze overgangsregeling bepaald niet uitblinkt in eenvoud.

Rechter kan werknemer extra ontslagvergoeding toekennen
Je hoeft geen arbeidsrechtgeleerde te zijn om te begrijpen dat de kans dat werknemer en werkgever het snel eens worden over de hoogte van de verschuldigde vergoeding niet bijster groot zal zijn. De stap naar de rechter is dan gauw gemaakt waarbij de werknemer de rechter gelijktijdig kan verzoeken om hem een extra vergoeding toe te kennen (dus bovenop de transitievergoeding). Dit is namelijk mogelijk als het ontslag het gevolg is van ernstig verwijtbaar handelen of nalaten van de werkgever of vanwege het feit dat het ontslag geheel of grotendeels aan de werkgever te wijten valt. Deze extra vergoeding is overigens niet gemaximeerd.

Het wetsvoorstel met betrekking tot de hervorming van het ontslagrecht verkeert nog in een conceptfase en het is in theorie dus denkbaar dat de formuleringen en complexe bepalingen van dit wetsvoorstel aanzienlijk vereenvoudigd worden. Laten we hopen dat het kabinet de aanbevelingen van de rechters ter harte neemt. Zo niet, dan wacht werkend Nederland een stroperig en complex ontslagstelsel.