Kan mijn werkgever afwijken van het afspiegelingsbeginsel?

Alleen in vier specifieke gevallen kan een werkgever afwijken van het afspiegelingsbeginsel. Het gaat daarbij om de volgende situaties....

1. de werknemer is ‘onmisbaar’
2. de werknemer is bij een derde tewerkgesteld (uitgezonden of gedetacheerd)
3. de werknemer heeft een arbeidsbeperking
4. in de cao is een afwijking op het afspiegelingsbeginsel opgenomen

De onmisbare werknemer

Een werkgever kan het UWV Werkbedrijf verzoeken om een specifieke werknemer uit te zonderen van het afspiegelingsbeginsel omdat hij of zij voor het bedrijf moeilijk gemist kan worden. Om te voorkomen dat werkgevers te snel en te eenvoudig een beroep doen op deze uitzondering, moet er wel aan een aantal voorwaarden voldaan worden:

De werkgever moet aantonen dat de werknemer beschikt over bepaalde kennis en bekwaamheden waardoor hij moeilijk gemist kan worden.
De werkgever moet aantonen dat hij aan zijn werknemers ook specifieke eisen stelt qua kennis en bekwaamheden om een bepaalde functie te kunnen vervullen. De werkgever kan dit bijvoorbeeld aantonen aan de hand van functie-omschrijvingen.
Een beroep op deze uitzondering mag binnen de leeftijdsgroepen van 15 tot 25 jaar en 55 jaar en ouder niet leiden tot 10% méér ontslagen in deze groepen.

Een voorbeeld.
Een werkgever heeft vier productiemedewerkers in dienst: A, B, C en D. Zij hebben allemaal dezelfde functie-omschrijving. Er moet ten gevolge van een reorganisatie één medewerker ontslagen worden. Volgens het afspiegelingsbeginsel zou dit medewerker A. moeten zijn. Medewerker A. is echter als enige van de vier productiemedewerkers in het bezit van een chauffeursrijbewijs. Tijdens ziekte en afwezigheid van de vaste chauffeur verricht medewerker A. incidenteel chauffeurswerkzaamheden. De werkgever kan waarschijnlijk met succes een beroep doen op de uitzondering van de onmisbare werknemer. In dat geval hoeft medewerker A. niet ontslagen te worden, maar moet de eerstvolgende medewerker voor ontslag worden voorgedragen.

De werknemer is bij een derde tewerkgesteld

Deze uitzondering op het afspiegelingsbeginsel staat bekend onder de naam: hardheidsclausule. Alleen werkgevers die werknemers bij opdrachtgevers laten werken (denk dus aan uitzend- en detacheringsbureaus) kunnen hier een beroep op doen.

Een voorbeeld.
Stel dat een detacheringsbureau wil reorganiseren en een aantal werknemers wil ontslaan. Volgens het afspiegelingsbeginsel zou werknemer A. voor ontslag in aanmerking komen, maar werknemer A. is gedetacheerd bij opdrachtgever Z. De werkgever van A. stelt aan Z. voor dat werknemer B. in de plaats van A. verder aan de opdracht zal werken.

Z. voelt hier niets voor en meldt de werkgever dat hij alleen met A. verder wil. In die situatie kan de werkgever zich beroepen op de hardheidsclausule en het UWV Werkbedrijf vragen om A. buiten beschouwing te laten. Een werkgever die een beroep wil doen op deze uitzondering zal wel aannemelijk moeten kunnen maken dat hij een ‘ruilaanbod’ aan de opdrachtgever heeft voorgesteld, maar dat deze dit aanbod niet wil accepteren.

De werknemer heeft een arbeidsbeperking

Ook een werknemer met een arbeidsbeperking kan bij het toepassen van het afspiegelingsbeginsel buiten beschouwing worden gelaten.

Afwijking van afspiegelingsbeginsel in cao

In een cao kan worden geregeld dat er bij bedrijfseconomisch ontslag wordt afgeweken van het afspiegelingsbeginsel. Er kan dan bijvoorbeeld gekozen worden voor een ander selectiesysteem (kwaliteitsselectie).

Onze arbeidsrechtadvocaten maken dagelijks inschattingen van de meest uiteenlopende ontslagsituaties. Neem contact met ons op om te horen hoe wij jouw situatie beoordelen. Wij zijn bereikbaar op het telefoonnummer 0900 – 10 10 123 (50 cpm) of per mail via info@ontslag.nl.

Lees meer artikelen over Bedrijfseconomisch ontslag >